“Αν η πενικιλίνη θεραπεύει αρρώστους το κρασί ανασταίνει νεκρούς” όπως υποστήριξε κάποτε με γλαφυρό τρόπο ο Σερ Αλεξάντερ Φλέμινγκ. Εάν είχε μάλιστα τη δυνατότητα να δοκιμάσει σήμερα τους εξαίσιους Στερεοελλαδίτικους οίνους ο διάσημος αυτός βιολόγος σίγουρα θα προσυπέγραφε αυτή τη ρήση και ονομαστικά… ειδικά για το κρασί της Στερεάς Ελλάδας! Και μάλιστα υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος για αυτό.
Η Στερεά Ελλάδα ως το μοναδικό «συναπάντημα» των ψυχρών αέριων ρευμάτων μεγάλων ορεινών όγκων με τη θαλάσσια αύρα του Ευβοϊκού, του Μαλιακού αλλά και του Κορινθιακού κόλπου, όπως επίσης και του Αιγαίου πελάγους, δημιουργεί εξαιρετικές μικροκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη της αμπελουργίας σε όλη της την έκταση. Όταν, μάλιστα, άνθρωποι με μεράκι και πίστη στις αρχές της οινοποίησης παραλαμβάνουν αυτό το φυσικό «προικιό» και το εμπλουτίζουν με σύγχρονη εμπεριστατωμένη γνώση τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι άλλο από ένα κρασί θεϊκά πλασμένο.
Τα αμπελοτόπια της Εύβοιας και της Σκύρου με τις γηγενείς τους ποικιλίες, οι κοιλάδες και οι πλαγιές της Βοιωτίας, οι περίφημες «συναντήσεις» των ανέμων της Φθιώτιδας και η επίπονη προσήλωση στην πατροπαράδοτη αμπελουργία και οινοποίηση της Φωκίδας συνιστούν ένα αμάλγαμα παραδόσεων, γεύσεων και αισθήσεων πέρα από κάθε φαντασία. Μια όαση για τον πραγματικό γευσιγνώστη και ταυτόχρονα μια πρόκληση για ανακάλυψη οινοποιητικών «διαμαντιών».
Σας ανοίξαμε, λοιπόν, την όρεξη για δοκιμή; Εάν ναι ακολουθήστε μας σε αυτό το οδοιπορικό στους οίνους της Στερεάς Ελλάδας…
Φθιώτιδα: Το «Συναπάντημα» των Ανέμων!
Οι οινοπαραγωγοί της Φθιώτιδας χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα ανήσυχο και καινοτόμο πνεύμα, προσπαθώντας όχι μόνο να δώσουν ζωή σε ένα εξέχον προϊόν αλλά και να αναβιώσουν ξεχασμένες γηγενείς ποικιλίες αμπέλων. Σήμερα το Μαυρούδι είναι μια καθαρά τοπική ποικιλία που έχει εισέλθει σε συστηματική καλλιέργεια, ενώ παράλληλα έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες αναβίωσης της ποικιλίας Γιάμπολη.
Φυσικά πέραν των γηγενών καλλιεργούνται εκτεταμένα και άλλες ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες όπως Ασύρτικο, η Μαλαγουζιά κλπ. οι οποίες επιτυγχάνουν άριστα οργανοληπτικά αποτελέσματα με κρασιά ιδιαίτερα «δυνατά».
Το μυστικό των οινοποιών της Φθιώτιδας είναι το εξαιρετικά ευνοϊκό μικροκλίμα το οποίο συνίσταται σε μια σπάνια «συνάντηση» ψυχρών αέριων ρευμάτων προερχόμενων τους ορεινούς όγκους της Φθιώτιδας και της Θαλάσσιας «αύρας» του Βόρειου Ευβοϊκού αλλά και του Μαλιακού κόλπου. Η κοιλάδα της Αταλάντης είναι, για παράδειγμα, το σημείο όπου οι ψυχρές αέριες μάζες από τον Παρνασσό συναντούν τα ρεύματα του Β. Ευβοϊκού.
Άλλες σημαντικές οινοπαραγωγές περιοχές της Φθιώτιδας είναι η περιοχή του Δομοκού, του Μώλου, του Καλλίδρομου, της Μενδενίτσας, των Λιβανάτων, του Μαρτίνου και της Μαλεσίνας.
Οι οινοποιητικές εγκαταστάσεις της φθιώτιδας διαθέτουν υπερσύγχρονο εξοπλισμό και πολύ έμπειρους και καταρτισμένους οινοποιούς, αρκετοί από τους οποίους έχουν εξελίξει τις επιχειρήσεις τους προσφέροντας πλέον στους επισκέπτες της Στερεάς μια ολοκληρωμένη γευσινωστική και βιωματική εμπειρία γύρω από τη διαδικασία και τις παραδόσεις της οινοποίησης.
Εύβοια: Αναβίωση Αρχαίων Ποικιλιών
Tο Ληλάντιο πεδίο στην Εύβοια είναι μια παραδοσιακά αμπελουργική περιοχή. Οι ντόπιοι ονοματίζουν ακόμα τον Μύτικα ως «Αμπέλια». Το μοναδικό terroir, συντελεί στην παραγωγή εκλεκτών οίνων με έντονη παρουσία και στο εξωτερικό. Το terroir, δηλ. το μικροκλίμα, η σύσταση του εδάφους, η καλλιέργεια και ο άνθρωπος, εδώ εκφράζονται με τον καλύτερο τρόπο.
Οι ψυχροί άνεμοι που πνέουν από το βορρά από τη Δίρφη, στεγνώνουν τα φύλλα των αμπελιών και έτσι αποφεύγεται η ανάπτυξη ασθενειών. Ο κρύος χειμώνας, το ζεστό καλοκαίρι και το ξηρό φθινόπωρο βοηθούν την άριστη φαινολική ωρίμανση των σταφυλιών.
Οι ποικιλίες αμπέλων είναι γηγενείς ευβοϊκές αλλά και διεθνείς. Εδώ μπορούμε να βρούμε την αρχαία ερυθρή ποικιλία Μαυροκουντούρα Κύμης, που μας «χαρίζει» ένα εξαιρετικό κρασί σε χρώμα ρουμπινί, φρουτώδες, πλούσιο στόμα με έντονες βελούδινες τανίνες.
Οι αμπελώνες στον Μαλακώντα Ερέτριας με προσανατολισμό στην έντονη ηλιοφάνεια και σε συνδυασμό με την αύρα της θάλασσας, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για ποιοτικά κρασοστάφυλα και απίθανο κρασί. Έτσι λοιπόν, η εξαιρετική πρώτη ύλη, η γνώση και η εμπειρία των οινολόγων και η εξέλιξη της τεχνολογίας συντελούν στην παραγωγή κρασιών κορυφαίας ποιότητας. Ο οινοτουρισμός είναι στα καλύτερά του και τα κρασιά δένουν αρμονικά με τις γευστικές δημιουργίες της περιοχής.
Στην Ριτσώνα οι αμπελώνες είναι υπέροχοι. Ο τόπος γνωστός από την αρχαιότητα για το μικροκλίμα του, αφού οι υψομετρικές διαφορές και η σύνθεση του εδάφους συντελούν στην πολυπλοκότητα και την ιδιαιτερότητα των γεύσεων και των αρωμάτων που διακρίνουν τα κρασιά. Σκοπός είναι η ανάδειξη του χαρακτήρα κάθε ποικιλίας προκειμένου να αναπτύξει την προσωπικότητα του κρασιού. Οινοποιοί της περιοχής έχουν διασώσει μεγάλη συλλογή από εργαλεία αμπελοκαλλιέργειας και εξοπλισμούς οινοποίησης, μηχανές και εξαρτήματα του χθες.
Στα Γιάλτρα της Β. Ευβοίας στις βουνοπλαγιές απλώνονται οι αμπελώνες. Ο Όμηρος μεταξύ άλλων αναφέρεται «στους τολμηρούς ΄Αβαντες που είχαν την Εύβοια, την Χαλκίδα, την Ερέτρια και την πολυστάφυλη Ιστιαία…», επιβεβαιώνοντας έτσι την διαχρονική ύπαρξη και την υψηλή ποιότητα των κρασιών της Β. Εύβοιας. Ο μύθος θέλει στο Νύσαιον όρος, το σημερινό Ξηρό, να έχει περάσει κάποια από τα παιδικά του χρόνια ο Διόνυσος.
Ο οίνος αναφέρεται σαν ελιξίριο χαράς, αφού επιτρέπει στον άνθρωπο να εκφράσει και τα πιο βαθιά του συναισθήματα. Το μικροκλίμα και η σύσταση του εδάφους βοηθά την ανάπτυξη βιολογικών αμπελώνων.
Η αναβίωση γηγενών ποικιλιών όπως η Μαυροκουντούρα, το Βραδυανό και άλλες γνωστές ελληνικές χαρίζουν κρασιά βραβευμένα. Στα Καμάρια της Β. Ευβοίας οι αμπελώνες έχουν ποικιλίες γηγενείς , κυρίως τις ερυθρές Βραδυανό, Καρτσιώτη και τις λευκές Ασπρούδα, Ροδίτη και Ασύρτικο.
Περνώντας τώρα στη Ν. Εύβοια το μικροκλίμα της Καρυστίας, με τους δυνατούς Αυγουστιάτικους ανέμους που αποφυλλώνουν τα αμπέλια επιτρέποντας στα σταφύλια να εκτίθενται στον ήλιο και λιάζονται πάνω στο αμπέλι, χαρίζει κρασί με ιδιαίτερο άρωμα και χρώμα.
Στους αμπελώνες της περιοχής επικρατούσα ποικιλία αμπέλου, η παραδοσιακή Μανδηλαριά, που χρησιμοποιείται σαν βαφική ποικιλία στο ντόπιο κοκκινέλι. Το Σαββατιανό παρουσιάζει εξαιρετική προσαρμογή στο τόπο και δίνει κρασί με πλούσιο σώμα και άρωμα. Επίσης ο Ροδίτης, το Ασύρτικο, η Μαλαγουζιά, το Μοσχάτο παρουσιάζουν εξαιρετικά αποτελέσματα. Σε βιολογικούς αμπελώνες της περιοχής καλλιεργούνται οι γηγενείς ποικιλίες Λιάτικο, Αθήρι, Αηδάνι.
Στους αμπελώνες της Σκύρου γίνεται μεγάλη προσπάθεια για αναβίωση γηγενών ποικιλιών και τα κρασιά αξιόλογα. Στην πανήγυρη της Μονής Αγίου Γεωργίου, του 10ου αιώνα, κάτω από το βυζαντινό κάστρο, εθιμικά αγιάζεται το ντόπιο μαύρο κρασί, στο πηγάδι της μονής. Σε καζάνια οι πανηγυράδες μαγειρεύουν ντοματένιο ριζάτο κατσικάκι ή χταπόδι με μακαρονάκι και το κρασί να ρέει…
Βοιωτία: Τα Μυθικά Πρόσωπα του Κρασιού
Οι αμπελώνες της Βοιωτίας εκτείνονται κυρίως στην περίφημη Κοιλάδα των Μουσών και τα Βάγια μέχρι τις πλαγιές των ορέων. Το terroir είναι στα καλύτερά του και έτσι η φιλοσοφία των Βοιωτών οινοποιών είναι να παράγουν υψηλής ποιότητας, μοναδικά και εκφραστικά της ποικιλίας τους κρασιά. Η καλλιέργεια των αμπελώνων γίνεται με σεβασμό στο περιβάλλον και η παραγωγή του κρασιού γίνεται με τη χρήση εξειδικευμένων τεχνικών οινοποίησης.
Το καμάρι της παραγωγής είναι οι γηγενείς ποικιλίες, με πρωταγωνιστή το Μούχταρο, τοπική ερυθρή ποικιλία που στη διατήρηση και αναβίωση της έχει συμβάλει γνωστή οικογένεια οινοποιών. Από τις γηγενείς λευκές καλλιεργούνται η Κοντούρα, η Μαλαγουζιά και το Σαββατιανό. Η λευκή Κοντούρα της Άσκρης, είναι μια γηγενής ελληνική ποικιλία που συναντάμε στην κοιλάδα των Μουσών και αποτελεί έναν μοναδικό κλώνο του Σαββατιανού, μια ποικιλία πολύ γνωστή και ιδιαίτερα καλά εγκλιματισμένη στην Στερεά Ελλάδα.
Αυτή η μοναδικότητα των αμπελιών σε συνδυασμό με το terroir της Βοιωτικής γης, χαρίζουν την πρώτη ύλη για εκλεκτά κρασιά. Από ξένες ποικιλίες το Merlot, το Grenache Rouge, το Syrah, το Sauvignon έχουν εγκλιματιστεί θαυμάσια. Η οινοποίηση και εμφιάλωση των οίνων γίνεται στις εγκαταστάσεις των οινοποιείων της περιοχής. Τα περισσότερα οινοποιεία είναι επισκέψιμα. Μια ξενάγηση στους αμπελώνες και οινογευσία είναι ότι καλύτερο… σε έναν τόπο ενεργειακό με αμπελοτόπια που «γεννούν» δυνατά κρασιά.
Μάλιστα, οινοποιοί της περιοχής έχουν περισώσει μέχρι και την ξύλινη πατούρα του 1800 που πίεζαν τα σταφύλια και την μπότσα, που μετρούσαν το κρασί…σε έναν τόπο που η ιστορία συναντά το σήμερα…
Φωκίδα: Επιμονή στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση
Το μικροκλίμα της Φωκίδας και ειδικά της ευρύτερης περιοχής του Παρνασσού, οι εδαφικές συνθήκες και ο άνθρωπος είναι τα συστατικά της επιτυχία των αμπελώνων, που χαρίζουν εκλεκτά κρασιά. Οι χειμώνες είναι ήπιοι και τα καλοκαίρια είναι δροσερά.
Σε αυτό συμβάλλουν οι ορεινοί όγκοι του Παρνασσού, του Καλλιδρόμου και της Οίτης που επιτρέπουν στους βόρειους ανέμους να διεισδύουν στο οροπέδιο που βρίσκονται οι αμπελώνες, διατηρώντας έτσι χαμηλές θερμοκρασίες και οξυγονώνοντας επαρκώς το αμπέλι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Μια ελληνική ποικιλία που καλλιεργείται στην περιοχή είναι το Μαυρούδι Αράχωβας, μια γηγενής ποικιλία που αναβίωσε μετά από χρόνια πειραματισμών και αποτελεί τη βάση για τα περισσότερα από τα κρασιά.
Η τοπική ποικιλία Ασπρούδα, η αρωματική Μαλαγουζιά και το Ασύρτικο που καλλιεργούνται κατέχουν ήδη διακρίσεις αλλά και παγκόσμια προοπτική. Από τις διεθνείς ποικιλίες καλλιεργούνται οι κλασσικές λευκές Sauvignon Blanc και Chardonnay και από τις ερυθρές οι πασίγνωστες Merlot, Cabernet Sauvignon και Pinot Noir.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αμπελώνες της περιοχής ανήκουν σε πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης, που σημαίνει ότι η παραγωγή σταφυλιών γίνεται με γνώμονα τον σεβασμό, τόσο στον καταναλωτή όσο και στο περιβάλλον. Όλες οι εργασίες στους αμπελώνες της περιοχής, όπως κλάδεμα, κορφολογήματα, ξεφύλλισμα, τρύγος γίνονται χειρονακτικά, δίνοντας έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα που είναι τόσο σημαντικός για τη δημιουργία του κρασιού.
Τα τοπικά οινοποιεία, μάλιστα, διαθέτουν πέτρινους ξενώνες και κελάρια γευσιγνωσίας όπου και διοργανώνονται σημαντικές εκδηλώσεις οινοτουρισμού.
Η Στερεοελλαδίτικη αμπελουργία δημιουργεί κατά τόπους τα μικρά «θαύματά» της και οι οινοποιοί ως σύγχρονοι καλλιτέχνες «πλάθουν» το μοναδικό γευσιγνωστικό χαρακτήρα των κρασιών τους, αποσπώντας αβίαστα πάμπολλα βραβεία παγκοσμίου κύρους. Αυτό γιατί η μοναδικότητα του terroir της Στερεάς σε σύμφυση με την αληθινή ψυχή των ανθρώπων της που ακούραστα μέρα με τη μέρα παλεύουν να διατηρήσουν το φυσικό αμπελουργικό της πλούτο, δε θα μπορούσαν παρά να «γεννήσουν» κρασιά με πολύ ισχυρή προσωπικότητα. Κρασιά τα οποία διεκδικούν τις καλύτερες θέσεις στη διεθνή οινοχοϊκή σκηνή και τα οποία μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη όσων έχουν την τύχη να τα δοκιμάσουν.
Το κάλεσμα, λοιπόν, προς τους γευσιγνώστες αλλά και τους απλούς καταναλωτές και ταξιδιώτες από ολόκληρο τον κόσμο είναι ένα: αφήσετε ελεύθερες όλες τις αισθήσεις σας να κυριευτούν κυριολεκτικά από κάθε γουλιά των υγρών αυτών «θαυμάτων» που παράγει η Στερεά Ελλάδα. Η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη!
